Chaotisch, ik? Welnee!
‘Bij mij gaat altijd alles mis!’, is een uitspraak die regelmatig voorbij komt. Chaotisch gedrag kan allerlei oorzaken hebben. Eén ervan wordt hier uitgelicht.
Understood, leer- en aandachtsvraagstukken
‘Understood’, een Amerikaanse organisatie voor leer- en aandachtsvraagstukken, heeft een artikel op hun site geplaatst waarin uitleg wordt gegeven over één van de oorzaken die een rol kunnen spelen bij leer- en aandachtsproblemen bij kinderen. Het gedrag kan er chaotisch uitzien..
Op onderdelen is het mogelijk om een link te leggen naar volwassenen. In voornoemd artikel wordt onder meer uitleg gegeven over het zelfsturende deel van de hersenen dat de uitvoerende taken regelt. Dat gaat verder dan zo op het eerste gezicht lijkt. Eerst een korte uitleg.
Uitvoerende taken van de hersenen
De uitvoerende taken van de hersenen beslaan een aantal gebieden:
- Organiseren, prioriteren en starten van taken;
- Concentratie, onderscheid maken, vasthouden van aandacht, flexibiliteit in het denken;
- Het regelen van oplettendheid en het volhouden van een taak;
- Omgaan met frustratie en emoties;
- Het gebruik van het werkgeheugen en het oproepen van informatie;
- Zelfinzicht en zelfbeheersing.
Hoe ziet dat eruit in de praktijk van alledag? Hieronder staat een willekeurig voorbeeld beschreven.
Een dagdeel uit het leven van….
Opstaan
Ehm, wat hoor ik … úit met dat ding. Ik ben erg duf in mijn hoofd. Ik heb geen idee hoe laat het is. Ik kan niet goed nadenken, maar die wekker moet stoppen en wel nú. Pfff….
Een uur later… Hoe kán dat! Ik weet zeker dat ik de wekker heb gehoord. Als ik opschiet kan ik nog op tijd komen. Ik start de auto. Voor het wegrijden kijk ik in de autospiegel. Ineens zie ik een koffievlek in de hals van mijn trui. Even terug het huis in. Zo, nu kan ik er tegen vandaag. Nét als ik van het erf wil afrijden, schiet me te binnen dat ik mijn lunchpakket vergeten ben. Grrrr…, terug in huis maar weer. Bij binnenkomst blijkt dat ik het zelfs niet heb gemaakt. Nu kom ik te laat, alweer. Ik voel een driftbui opkomen. Okee dan, laat dat lunchpakket maar zitten.
(organiseren, gebruik van het werkgeheugen, omgaan met frustratie)
Op het werk
Het valt me op dat een meer dan gemiddeld aantal collega ’s breed glimlacht als ik langsloop. Als één van hen met twinkelende ogen vraagt, ‘Loop je lekker?’, valt het kwartje eindelijk. Tot mijn verbijstering draag ik twee totaal verschillende schoenen. Foutje…. Chaotisch? Welnee!
Ik heb een doel gesteld voor welke taken ik vandaag voltooid wil hebben. Steeds als ik nét goed op weg ben, word ik afgeleid door andere dingen. Dingen die niets met mijn doel van die dag te maken hebben, maar die net zoveel aandacht van mij vragen als waar ik op dat moment mee bezig ben. Als ik mezelf weer tot de orde heb geroepen, zie ik niet welke taak het eerst afmoet. In mijn hoofd loopt alles door elkaar. Achter mijn pc zigzag ik in zeer hoog tempo tussen de taken die ik die ochtend wil doen. Om de haverklap spring ik op, omdat ik hoognodig eerst nog iets anders moet doen. Halverwege de dag maak ik een tussenbalans. Ik ben bekaf, ik heb nog niets gegeten en gedronken. Ik zie niet dat ik behoorlijk chaotisch bezig ben geweest.
Bovendien heb ik mij in de gesprekken met collega ’s over koetjes en kalfjes weer veel te duidelijk laten horen.
Een nadere inspectie van wat ik die ochtend heb gedaan maakt me duidelijk dat ik maar twee van de vijf doelen van die ochtend heb voltooid. De andere taken zijn halverwege blijven steken. Dat wordt flink stressen, om die alsnog af te krijgen naast wat ik voor de middag heb gepland.
Ik ben woedend, teleurgesteld over mezelf en dat laat ik horen. Het wordt even stil op de afdeling. Ik begrijp de stilte niet. Ook de gezichtsuitdrukkingen van de mensen om mij heen begrijp ik niet. De milde glimlach van sommigen vervormt in mijn hoofd tot een sarcastische grijns. Ik voel paniek. Ik blijf staan waar ik sta.
De rust keert terug. Langzaam, heel langzaam komt het inzicht. Ik schaam me diep. Ik wil 3 km onder de aardkorst verdwijnen. Om het (voor de zoveelste keer die dag) goed te maken gooi ik pittige zelfspot in de groep. Er wordt gelachen. Gelukkig, ik kan weer verder.
Heb ik hier iets van geleerd?
Jazeker, ik moet nog beter op mezelf letten dan ik al deed. Een ware dagtaak die nooit zal stoppen. Want dat het aan mij ligt is me wel duidelijk. Dat wordt me trouwens ook behoorlijk goed ingepeperd. De keren dat ik ‘s-avonds mezelf in slaap heb gehuild omdat het die dag wéér misging, zijn niet te tellen. Het ‘IkBenNietGoedGenoeg-spook’ is alomtegenwoordig. Dat went nooit. Het blijft ook een terugkerende uitdaging om te kunnen zien wat die dag wél goed is gegaan: Het ‘AllesOfNiets-spook’…..brrrr.
Blijft het hierbij?
Welnee, het inzicht komt enkel en alleen achteraf. Altijd te laat. En biedt geen enkele garantie voor de toekomst. Ik ben en ik blijf een warhoofd, met veel meer temperament dan goed voor me is. Maar wel een lief, slim, sterk, kwetsbaar warhoofd met een onverslaanbare wil tot het goede. Dat dan weer wel.
(organiseren, prioriteren, aandacht vasthouden, onderscheid maken, omgaan met emoties en frustratie, zelfinzicht, zelfbeheersing, oplettendheid, volhouden van een taak)
Chaotisch, dus?
Dat mag iedereen voor zichzelf invullen. Ieder mens is anders en uniek. Elke dag komt de zon weer op, ook voor mij. Nieuwe dag, nieuwe kansen om het anders te doen.
Meer lezen over de hersenen.